Ανδρομέδια Ελλάς

Πλανητικές θερμοπύλες

Monthly Archives: Ιουλίου 2011

Περί καταγωγής των Ελλήνων

1. Θεωρίες καταγωγής των Ελλήνων

Για την προέλευση των κατοίκων της Ελλάδας έχουν διατυπωθεί τρεις θεωρίες(5):

  • Η θεωρία της αυτοχθονίας, την οποίαν υποστήριζαν οι ίδιοι οι αρχαίοι Έλληνες. Κύριος εκφραστής αυτής της θεωρίας είναι ο καθηγητής Colin Renfrew(6).
  • Η θεωρία της ινδοευρωπαϊκής καταγωγής των Ελλήνων, η οποία βασίζεται σε γλωσσολογικές συγκρίσεις και αναλύσεις χωρίς αρχαιολογικές ή άλλες αποδείξεις. Οι συγκριτικοί γλωσσολόγοι αποτελούν τους κύριους υποστηρικτές της. Κατά τον Ρέλλο(5), παρά την ευρεία διάδοσή της, η θεωρία αυτή δεν στηρίζεται σε στέρεες πηγές και πρέπει να απορριφθεί.
  •  Η σύγχρονη αφροκεντρική θεωρία, κατά την οποία η αρχαία Ελλάδα ήταν το αποτέλεσμα αιγυπτιακού και φοινικικού εποικισμού κατά τη δεύτερη χιλιετία π.Χ. Ο κύριος υποστηρικτής αυτής της θεωρίας είναι ο Martin Bernal(2), συγγραφέας του βιβλίου «Η ΜΑΥΡΗ ΑΘΗΝΑ», και, πρόσφατα, ερευνητές που προέρχονται από εργαστήριο των Σκοπίων και πανεπιστήμιο της Μαδρίτης. Σε δημοσίευμά τους, υποστηρίζουν ότι «οι ΄Ελληνες της ηπειρωτικής Ελλάδας μοιάζουν με τους κατοίκους της Αιθιοπίας”. Επιπλέον, οι γείτονές μας κυκλοφορούν φυλλάδια στα οποία αναγράφεται ότι «οι Νεγροαφρικανοί ΄Ελληνες είναι σφετεριστές της πατρίδας μας”. Μέλη της ομάδας είχαν δημοσιεύσει και εργασία για την προέλευση των Παλαιστινίων και των Ισραηλιτών. Η εργασία αυτή εξαφανίστηκε από τη βιβλιογραφία, ύστερα από διαμαρτυρίες Ισραηλινών επιστημόνων.

Πέρα από τα παραπάνω, η εργασία στερείται επιστημονικής αξίας(8), γιατί:

  • Μελετήθηκε μόνον ένας γενετικός δείκτης, ο HLA.
  • Προέκυψαν παράδοξα αποτελέσματα: Οι Γιαπωνέζοι, π.χ., είναι ίδιοι με τους κατοίκους της Δ. Αφρικής, ενώ οι Έλληνες ομοιάζουν με Αιθίοπες και όχι με γειτονικούς κατοίκους της Μεσογείου. Κατά συνέπεια, η εργασία, στερούμενη επιστημονικής αξίας, δεν έπρεπε να δημοσιευτεί. Παρ’ όλα αυτά, Σκοπιανοί παρουσίασαν αυτά τα αναξιόπιστα αποτελέσματα σε ελληνικό τηλεοπτικό σταθμό και εξακολουθούν να τα προπαγανδίζουν στο διαδίκτυο.

2. DNA δείκτες και χρονολόγηση

   Η ανίχνευση της βιολογικής προέλευσης ανθρώπινων πληθυσμών έχει μακρά ιστορία. Αρκετά νωρίς φάνηκε πως θα έπρεπε να εγκαταλειφθεί η μελέτη των μορφολογικών χαρακτηριστικών, γιατί τα χαρακτηριστικά αυτά επηρεάζονται από περιβαλλοντικούς παράγοντες και γι’ αυτόν τον λόγο δεν αποτελούν αξιόπιστους βιολογικούς δείκτες. Την τελευταία 20ετία, είμαστε στην ευ­χάριστη θέση να έχουμε στη διάθεσή μας μια πηγή πληροφοριών πολύ αξιόπιστη και εξαιρετικού πλούτου, τις αλληλουχίες των βάσεων του DNA, και μάλιστα δύο ειδών DNA, που καθιστούν πιο εφικτή την ερμηνεία των δεδομένων. Πρόκειται για το μιτοχονδριακό DNA, που κληροδοτείται από τη μητέρα στα παιδιά της, δηλαδή ακολουθεί αποκλειστικά μητρική γραμμή, και για το DNA του χρωμοσώματος Υ, που περνά από τον πατέρα στον γιο (μόνο οι άρρενες έχουν το Υ), δηλαδή ακολουθεί πατρική γραμμή.

   Μια δεύτερη καινοτομία επιτρέπει τη χρονολόγηση, την εκτίμηση δηλαδή του χρόνου, στον οποίον υπήρξε ο πλησιέστερος κοινός πρόγονος δύο ή περισσότερων εναλλακτικών αλληλουχιών DNA. Έτσι, το μιτοχονδριακό DNA επιτρέπει να προσδιοριστεί ο χρόνος των μεταναστεύσεων σε προϊστορικές περιόδους, διότι κάθε μετάλλαξη σε ένα σημείο του μορίου του ισοδυναμεί με 20.180 χρόνια.
   Το DNA του χρωμοσώματος Υ επιτρέπει να ιχνηλατήσουμε τις μετακινήσεις των αντρών, τόσο σε ιστορικές, όσο και σε προϊστορικές περιόδους. Έχει διαπιστωθεί πως οι απλοομάδες του μεταλλάσσονται κάθε 7.000 χρόνια και οι μικροδορυφορικοί δείκτες του κάθε 500 χρόνια. Όταν μία συγκεκριμένη μετάλλαξη βρεθεί σε διαφορετικούς άντρες, οι οποίοι θεωρητικώς δεν έχουν καμία συγγένεια μεταξύ τους, τότε οι άντρες αυτοί ανήκουν στην ίδια «απλοομάδα του χρωμοσώματος Υ», όπως λένε οι επιστήμονες και αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι εν λόγω άντρες μοιράζονται έναν κοινό προ, προ, προ, προ… προ-πάππο.
   Στόχοι της έρευνας. Η μελέτη των κατοίκων της Ελλάδας συνήθως γίνεται με ιστορικά, γλωσσικά ή αρχαιολογικά δεδομένα. Το άρθρο αυτό σκοπεύει να προσεγγίσει το θέμα από διαφορετική σκοπιά, αφού βασίζεται στη μελέτη της γενετικής ποικιλομορφίας των κατοίκων της Ελλάδας, με χρήση πολλών και διαφορετικών DNA δεικτών. Ως απώτερο στόχο, η συγκεκριμένη έρευνα έχει τη συσχέτιση των γενετικών δεδομένων με ιστορικά, γλωσσολογικά, αρχαιολογικά, πολιτισμικά, τεχνολογικά και παλαιοντολογικά δεδομένα. Με αυτόν τον τρόπο, δίνονται πλέον τεκμηριωμένα απαντήσεις που αφορούν στο πιο σημαντικό ίσως ζήτημα σε σχέση με την ιστορία μας: το ζήτημα της ταυτότητας και της καταγωγής μας.

 3. Η παρουσία του ανθρώπου στην Ελλάδα

   Σε εργασία μας(9), αναλύθηκε το μιτοχονδριακό DNA από άτομα που προέρχονταν από αρκετές γεωγραφικές περιοχές της Ευρώπης (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας) και της Εγγύς Ανατολής, προκειμένου να ιχνηλατήσουμε τις βιολογικές ρίζες των Ευρωπαίων.
   Με την ανάλυση του μιτοχονδριακού DNA διαπιστώθηκε(9) ότι τα εξετασθέντα άτομα διακρίνονται σε 21 ομάδες (απλότυπους) και εκτιμήθηκε ξέχωρα για κάθε μία η ηλικία δημιουργίας της, στην Εγγύς Ανατολή και την Ευρώπη. Με βάση μαθηματικούς υπολογισμούς, εκτιμήθηκε ότι το DNA των Ελλήνων έχει την ακόλουθη προέλευση: 8% τα πρόσφατα χρόνια (περίπου 3.000 χρόνια από σήμερα), 20% κατά τη νεολιθική εποχή (9.000-3.000), 44% κατά την τελευταία άνω παλαιολιθική εποχή (14.500-9.000), 14,5% κατά τη μέση άνω παλαιολιθική εποχή (26.000 – 14.500 χρόνια) και ένα ποσοστό 11% κατά την αρχική άνω παλαιολιθική εποχή (45.500 –26.000).

Τα κύρια συμπεράσματα από την έρευνα είναι τα ακόλουθα:

  • Οι παλαιολιθικοί κάτοικοι της Ευρώπης(9) ζούσαν ως κυνηγοί πριν από τουλάχιστον 60.000 χρόνια, ενώ οι κάτοικοι στην Εγγύς Ανατολή πριν από 75.000 χρόνια.
  • Το 75%-80% του σημερινού μιτοχονδριακού DNA των κατοίκων της Ελλάδας(9) έχει παλαιολιθική προέλευση και διαμορφώθηκε μετά από τρία μεταναστευτικά επεισόδια (δύο την παλαιολιθική και ένα τη νεολιθική εποχή) που αντιστοιχούν στις παγετωνικές περιόδους (από 50.000-9.000 χρόνια)(10). Το σημαντικότερο συμπέρασμα είναι ότι το DNA των Ελλήνων σε μεγάλο ποσοστό είναι αυτόχθονο, κάτι που έχει προταθεί από τον καθηγητή Renfrew(6) και επαληθεύεται από τη σύγχρονη μοριακή γενετική ανάλυση.
  • Το υπόλοιπο ποσοστό, 20%-25%, του DNA μας έχει νεολιθική προέλευση(9) και δημιουργήθηκε πριν από 9.000 χρόνια.
  • Τη νεολιθική περίοδο υπήρξε μετακίνηση ανθρώπινων πληθυσμών από την Ευρώπη προς την Εγγύς Ανατολή(9). Υπολογίζεται ότι ένα ποσοστό 5%-20% των ακολουθιών μιτοχονδριακού DΝΑ των σημερινών κατοίκων της Εγγύς Ανατολής έχει ευρωπαϊκή προέλευση. Υποψήφιοι πληθυσμοί γι’ αυτή τη ροή μιτοχονδριακού DNA είναι οι Έλληνες και οι Φρύγιοι.
  • Σύμφωνα με τη θεωρία της ινδο­ευρω­παϊκής καταγωγής των Ελλήνων, υπήρξε μετανάστευση πληθυσμών από τον Βορρά προς την Ελλάδα. Οι μετακινήσεις όμως των πληθυσμών δεν είναι μονόδρομες, αλλά αμφίδρο­μες. Η ανάλυση του μιτοχονδριακού DNA(9), αλλά και του χρωμοσώματος Υ(10)(11), δείχνουν ότι οι περιοχές της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης αποικίστηκαν από κατοίκους που μετανάστευσαν από τη Ν.Α. Ευρώπη, όταν βελτιώθηκε το κλίμα. Η υπόθεση αυτή υποστηρίζεται από την κατανομή των απλοομάδων Ε-Μ78 και J-M102 του χρωμοσώματος Υ, που παρουσιάζουν μεγαλύτερη συχνότητα στη Νότια Βαλκανική και δημιουργήθηκαν πριν από 15.000 και 7.900 χρόνια αντίστοιχα. Οι σύγχρονοι Έλληνες π.χ. χαρακτηρίζονται σε ποσοστό 21,4% από την υπο-απλοομάδα Ε-Μ78 που βρέθηκε σε μικρότερες συχνότητες στην υπόλοιπη Ευρώπη και σηματοδοτεί τη μετανάστευση από την Ελλάδα στη Δ. Ευρώπη. Η διάδοση τεχνολογικών, πολιτισμικών καινοτομιών και προϊόντων από τα Βαλκάνια προς τη Δ. Ευρώπη είναι γνωστή και η μελέτη του DNA προσφέρει ισχυρές ενδείξεις ότι υπήρχαν και ανάλογες μετακινήσεις πληθυσμών, τις οποίες έρχεται να επιβεβαιώσει η ανάλυση του DNA. Τα συνολικά, κατά συνέπεια, γενετικά δεδομένα επιβάλλουν να αναθεωρηθεί η ινδοευρωπαϊκή θεωρία περί της καταγωγής των Ελλήνων.

4. Προέλευση των νεολιθικών κατοίκων της Ελλάδας

   Η μελέτη του DNA αποκάλυψε ότι 20% – 25% του DNA των κατοίκων της Ελλάδας έχει νεολιθική προέλευση. Είναι επίσης γνωστό ότι οι αρχαιότεροι νεολιθικοί οικισμοί στην Ευρώπη ανακαλύφθηκαν στην Ελλάδα. Υποστηρίζεται ότι οι γενετικές ρίζες των σημερινών κατοίκων διαμορφώθηκαν από την ανάμειξη των αυτόχθονων τοπικών παλαιολιθικών πληθυσμών με νεολιθικούς αποίκους. Για να ελεγχθεί η ορθότητα ή μη της υπόθεσης αυτής, πέρα από τις κλασικές μεθοδολογίες, π.χ. την αρχαιολογία, χρησιμοποιείται η ανάλυση του DNA για να διερευνηθεί πώς, πότε και από που προήλθαν οι άνθρωποι αυτοί, τη νεολιθική περίοδο, στη ΝΑ Ευρώπη και ποιους δρόμους χρησιμοποίησαν στις μετακινήσεις τους.
   Για να διερευνηθούν τα ερωτήματα αυτά, μελετήθηκε το DNA του χρωμοσώματος Υ σε δείγματα από πληθυσμούς προερχόμενους από την Ευρώπη, τη Μεσόγειο, την Αφρική και την Ασία. Σε μία μελέτη μας(4), απομονώθηκε DNA από 193 δείγματα αίματος αντρών από την Κρήτη και 171 δείγματα αίματος αντρών από την ηπειρωτική Ελλάδα, που ζουν σε κοινότητες με γνωστούς νεολιθικούς οικισμούς. Αυτοί βρίσκονται στη Νέα Νικομήδεια (πλησίον της Βέροιας), το Σέσκλο και το Διμήνι (περιοχή Βόλου), το Σπήλαιο του Φράχτη (περιοχή Κρανιδίου) και τη Λέρνη, στον νομό Αργολίδας.
   Μετακίνηση αντρών-γυναικών. Το πρώτο ενδιαφέρον ερώτημα ήταν αν κατά τη νεολιθική περίοδο οι άνθρωποι ήρθαν στην Ελλάδα μέσω ξηράς ή θαλάσσης(11). Η απουσία συγκεκριμένης γενετικής σύστασης (της J2b-M12), στους κατοίκους των γειτονικών με τον Βόσπορο περιοχών, υποδεικνύει ότι νεολιθικοί άνθρωποι στην Ελλάδα ήρθαν κυρίως διά θαλάσσης χρησιμοποιώντας πλοία(4). Οι μετακινήσεις των αντρών διά θαλάσσης ερμηνεύονται ίσως από το γεγονός ότι ναυτικοί ήταν κυρίως άνδρες. Αντίθετα, οι γυναίκες μετακινήθηκαν κυρίως διά της ξηράς.

   Σύγκριση DNA Ελλάδας-Ιταλίας(11). Η αρχαιολογική σκαπάνη στη Ν. Ιταλία αποκάλυψε αρκετούς νεολιθικούς οικισμούς. Επιπλέον, είναι γνωστό ότι οι περιοχές αυτές αποικίστηκαν σε ιστορικούς χρόνους από Έλληνες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η συνεισφορά των Ελλήνων (τα δείγματα από την Πελοπόννησο) στο DNA του χρωμοσώματος Υ ανέρχεται σε ποσοστό 7% στους άντρες της Καλαβρίας και 22% της Απουλίας.

   Νεολιθικοί κάτοικοι Κρήτης-Ηπειρωτικής Ελλάδας. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης του DNA του χρωμοσώματος Υ του πληθυσμού της Κρήτης(4) έδειξαν ότι κατατάσσεται μαζί με τους πληθυσμούς από την Ανατολία, ενώ τα δείγματα από τις περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας κατατάσσονται μαζί με βαλκανικούς πληθυσμούς. Κατά συνέπεια, τα γενετικά αποτελέσματα φαίνεται πως υποστηρίζουν τη θεωρία ότι οι νεολιθικοί κάτοικοι της Κρήτης προήλθαν από την Ανατολία. Βέβαια, μελέτες μας με άλλους γενετικούς δείκτες απέδειξαν ότι οι νεολιθικοί άνθρωποι ήρθαν και στην ηπειρωτική Ελλάδα από την Ανατολία.

   Αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση των δειγμάτων από τη Λέρνη/Σπήλαιο Φράχτη, στην Πελοπόννησο, που δείχνουν συγγένεια με τον πληθυσμό της Κρήτης. Το γεγονός αυτό μάλλον απεικονίζει τη γεωγραφική αλληλεπίδραση ανάμεσα στους κατοίκους της Κρήτης και της Πελοποννήσου. Μάλιστα, θα μπορούσε να αναφερθεί ο μετα-αποικισμός της Κρήτης, το 1.100 π.Χ., από ανθρώπους από την ηπειρωτική Ελλάδα, όπως αντιπροσωπεύεται από τον μονονουκλεοτιδικό δείκτη V13. Η ύπαρξη αυτού του δείκτη διαπιστώθηκε με συχνότητα 35% στη Θεσσαλία και στην Πελοπόννησο, ενώ η συχνότητά του στην Κρήτη μόλις φτάνει το 7% και δείχνει την ηπειρωτική συνεισφορά στις γενετικές παραλλαγές του χρωμοσώματος Υ που βρέθηκαν στην Κρήτη. Το ποσοστό της συνεισφοράς της ηπειρωτικής Ελλάδας στην Κρήτη υπολογίζεται ότι είναι της τάξης του 20% περίπου.
   Η χρονολογία εξάπλωσης της απλο-ομάδας J2a1h-M319 στην Κρήτη υπολογίζεται ότι συνέβη γύρω στο 3100 π.Χ. Η σπουδαιότητα των αποτελεσμάτων αυτών στην αρχαιολογία είναι προκλητική. Η χρονολογία των 3100 ετών π.Χ. είναι πολύ σημαντική για τους ιστορικούς, μια και σηματοδοτεί το όριο ανάμεσα στη Νεολιθική εποχή και την Εποχή του Χαλκού στην Κρήτη, μία περίοδο που σχετίζεται με σειρά σημαντικών αλλαγών στην οργάνωση κοινωνικών υπηρεσιών, τη δημογραφία, τα πολιτισμικά αγαθά, την τεχνολογία, την εικονογραφία και τη νεκρώσιμη τελετουργία. Πολλοί ερευνητές πρότειναν ότι η άφιξη νέου πληθυσμού ήταν υπεύθυνη για τη σηματοδότηση αυτών των αλλαγών, μία κοινωνικο-πολιτισμική ανάταση από την οποία αναπήδησε ο φημισμένος Μινωικός πολιτισμός. Τα νέα αυτά εντυπωσιακά χαρακτηριστικά, που συνδέονται με την πρώιμη Περίοδο του Χαλκού στην Κρήτη, έχουν συσχετισθεί ποικιλότροπα, π.χ. ότι οφείλονται σε αποικισμό της Ελλάδας και ειδικότερα της Κρήτης από την Αίγυπτο/Λιβύη, ή τη Συρία/Παλαιστίνη, ή από το ανατολικό Αιγαίο/την Ανατολία. Σε σχέση με την υπόθεση ότι ο Μινωικός πολιτισμός οφείλεται σε αποικισμό από την Αίγυπτο και τη Λιβύη, η πλειονότητα των απλοομάδων E3b1-M78 χαρακτηρίζεται από τον μονονουκλεοτιδικό δείκτη V13, τόσο στην Κρήτη όσο και στην ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ στα δείγματα που αναλύθηκαν από την Αίγυπτο δεν βρέθηκε αυτός ο μονονουκλεοτιδικός πολυμορφισμός(4). Το αποτέλεσμα αυτό δείχνει ότι δεν υπήρξε πρόσφατη γενετική επαφή ανάμεσα στην Αίγυπτο και την Κρήτη ή την ηπειρωτική Ελλάδα. Με άλλα λόγια, ο ελληνικός χώρος δεν αποικίστηκε από κατοίκους της Αιγύπτου. Αντίθετα, τα αποτελέσματα της ανάλυσης του DNA στην πραγματικότητα παρέχουν αποδείξεις που υποστηρίζουν τις πληθυσμιακές μετακινήσεις από την Ανατολία.
   Τα αποτελέσματα αυτά βάζουν ταφόπλακα στην αφροκεντρική θεωρία της «Μαύρης Αθηνάς», που διατυπώθηκε από τον Martin Bernal(2) και πρόσφατα από Σκοπιανούς(1).
Επιπλέον, το DNA του χρωμοσώματος Υ των Ελλήνων διερευνήθηκε από 6 διαφορετικές ερευνητικές ομάδες που αφορούσαν 925 άντρες. Από την ενδελεχή μελέτη των στοιχείων τους προκύπτει ότι η γενετική σύσταση των Ελλήνων σε ποσοστό 99,5% είναι καυκάσια (λευκή). Η συνεισφορά δηλαδή στη γενετική σύσταση των Ελλήνων άλλων πληθυσμιακών ομάδων (μαύροι ή μογγόλοι) αποτελεί ένα ελάχιστο ποσοστό (μικρότερο του 0,5%).

 5. DNA δεδομένα και ηλικία της ελληνικής γλώσσας(4)

   Τα γενετικά δεδομένα συμβάλλουν στις σοβαρές αντιπαραθέσεις που γίνονται όσον αφορά την αιγαιική προϊστορία. Δηλ. στη διαδικασία της μυκηνοποίησης της κρητικής κοινωνίας, στο τέλος της Εποχής του Χαλκού. Κάπου στο μέσον του 15ου αιώνα π.Χ., στην Κρήτη συνέβη σειρά σημαντικών κοινωνικοοικονομικών αλλαγών, όπως τεκμηριώνεται από την υιοθέτηση της ηπειρωτικής πρωτο-ελληνικής Γραμμικής Β γραφής, τις νεκρώσιμες πρακτικές, την εικονογραφία και τα πολιτισμικά αγαθά. Αυτοί οι πολιτισμικοί μετασχηματισμοί έχουν ερμηνευθεί από πολλούς επιστήμονες ως μετακίνηση στην Κρήτη ατόμων από την ηπειρωτική Ελλάδα και ειδικότερα την περιοχή των Μυκηνών. Τα δεδομένα από την ανάλυση του DNA του χρωμοσώματος Υ μπορούν να θεωρηθούν ως πρόσθετες ενδείξεις ότι μερικές από αυτές τις αλλαγές, την ύστερη Εποχή του Χαλκού, πραγματικά οφείλονται στη μετακίνηση/κάθοδο ηπειρωτικών ανθρώπινων πληθυσμών. Από την άλλη, θα μπορούσε να υποστηριχθεί, αφού η κρητική γλώσσα της Μινωϊκής εποχής ήταν ελληνική, ότι η ελληνική γλώσσα είχε μορφοποιηθεί πολύ παλαιότερα, και αφού δεν είναι δυνατόν η προφορική μορφοποίηση να αναπτύσσεται την ίδια εποχή με την γραπτή. Επομένως, η ελληνική γλώσσα είχε μορφοποιηθεί πολύ παλαιότερα και ίσως η μορφοποίησή της να ανάγεται στην εποχή της διαμόρφωσης των νεολιθικών οικισμών στο Σέσκλο και το Δίμηνι(3)(4)(7), δηλαδή την 7η χιλιετία π.Χ.

 6. Βιβλιογραφία
1. Arnaiz-Villena A. et al. (2001). HLA genes in Macedonians and the sub-Saharan origin of the Greeks, Tissue Antigens 57, 118.

2. Bernal M. (1987). Black Athena, Volume 1. The Afroasiatic roots of classical civilization. Volume I. The fabrication of Ancient Greece 1785-1985, Rutgers University Press, New Brunswick, New Jersey.

3. Gray R.D. & Atkinson Q.D. (2003).Language-tree divergence times support the Anatolian theory of Indo-European origin. Nature 426: 435.

4. King R. et al. (2007). Differential Y-chromosome Anatolian influences on the Greek and Cretan Neolithic. Annals of Human Genetics 72: 205.

5. Ρέλλος Μ. (2000). Θεωρίες για την καταγωγή των Ελλήνων, Γ΄ Πανελλήνιο Συνέδριο Φιλοσοφίας με θέμα «ΑΘΗΝΑ & ΕΣΠΕΡΙΑ», Πανεπιστήμιο Αθηνών.

6. Renfrew C. (1972). The emergence of civilization: The Cyclades and the Aegean in the third millennium, Methuen, London.

7. Renfrew C. (1998). Word of Minos: The Minoan contribution to Mycenaean Greek and the linguistic geography of the Bronze Age Aegean. Cambridge Archaeological J. 8: 239.

8. Risch N., Piazza A. and Cavalli-Sforza L. (2002). Dropped genetics paper lacked scientific merit. Nature 415: 115.

9. Richards M. et al. (2000). Tracing European founder lineages in the Near Eastern mtDNA pool. Am. J. Human Genetics 67: 1251.

10. Semino O. et al. (2000).The genetic legacy of Palaeolithic Homo sapiens sapiens in extant Europeans: A Y chromosome perspective. Science 290: 1155.

11. Semino O. et al. (2004). Origin, diffusion and differentiation of Y-chromosome haplogroups E and J: inferences on the Neolithization of Europe and later migratory events in the Mediterranean area. Amer. J. Human Genetics 74: 1023.

Συγγραφέας: Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης
Καθηγητής Γενετικής και Γενετικής Ανθρώπου – Τμήμα Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Σχετικά: To DNA των κατοίκων της Ελλάδας, Κόλιν Ρένφριου: Η Ανάδυση του ΠολιτισμούΕίμεθα Έλληνες;, ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ DNA.. Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

Ο αρχάνθρωπος των Πετραλώνων(700.000 ετών). Dr. Άρης Πουλιανός:

Τοιχογραφίες (9000 ΠΧ) με αστροναύτες, θεούς, γενετικά πειράματα στη Σαχάρα! Οι αρχαίοι Βερβερίνοι

ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΤΩΝ ΑΤΛΑΝΤΩΝ «ΓΚΟΥΑΝΤΣΕ – ΒΕΡΒΕΡΙΝΩΝ» ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΗΜΙΣΥ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ, ΚΑΙ Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥΣ ΤΑΥΤΙΖΕΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΣΑΝΣΚΡΙΤΙΚΗ, ΗΤΟΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΔΡΑΒΙΔΩΝ ΤΗΣ ΙΝΔΙΑΣ.

ΟΙ ΙΔΙΟΙ ΟΙ ΛΕΥΚΟΙ ΑΤΛΑΝΤΕΣ «ΓΚΟΥΑΝΤΣΕ – ΒΕΡΒΕΡΙΝΟΙ» ΕΧΟΥΝ ΚΑΘΟΡΙΣΕΙ ΤΗΝ ΣΗΜΑΙΑ ΤΟΥ ΑΤΥΠΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΟΥΣ ΩΣ ΤΡΕΙΣ ΟΡΙΖΟΝΤΙΕΣ ΖΩΝΕΣ: ΚΥΑΝΗ – ΠΡΑΣΙΝΗ – ΚΙΤΡΙΝΗ ΕΠΙ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΕΧΟΥΝ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙ ΟΡΘΙΟ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΔΡΟΜΕΔΙΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΩΝ ΔΥΟ ΑΝΤΙΡΡΟΠΩΝ «ΕΨΙΛΟΝ» ΟΠΩΣ ΤΟ ΦΕΡΟΥΝ ΟΙ ΜΑΥΡΟΙ ΝΤΟΓΚΟΝ ΣΤΙΣ ΤΕΛΕΤΕΣ ΤΟΥΣ ΕΠΙ ΚΕΦΑΛΗΣ. ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΜΑΥΡΗΣ ΦΥΛΗΣ ΝΤΟΓΚΟΝ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΟΥ ΜΑΛΙ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ ΟΠΟΥ ΖΟΥΝ ΚΑΙ ΛΕΥΚΟΙ ΑΤΛΑΝΤΕΣ «ΒΕΡΒΕΡΙΝΟΙ», ΔΗΛΩΝΟΥΝ ΟΤΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΟΥΣ ΤΟ ΠΑΡΕΔΩΣΑΝ ΔΙΑΣΤΡΙΚΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΣΕΙΡΙΟΥ Ή ΚΥΝΟΣ. Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΩΝ ΑΤΛΑΝΤΩΝ «ΓΚΟΥΑΝΤΣΕ – ΒΕΡΒΕΡΙΝΩΝ» ΕΧΕΙ ΩΣ ΑΝΩΤΑΤΕΣ ΘΕΟΤΗΤΕΣ ΤΟΝ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟ ΘΕΟ ΤΙΤΑΝΑ ΑΤΛΑΝΤΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΔΙΑ Ή DIOSES ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΠΡΟ-ΔΥΝΑΣΤΕΙΑΣ, ΛΟΓΩ ΚΑΤΟΧΗΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΦΡΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΤΛΑΝΤΕΣ ΑΤΛΑΝΤΙΔΟΣ ΤΟΥ ΑΤΛΑΝΤΙΚΟΥ ΩΚΕΑΝΟΥ.

ΙΔΕ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ «ΚΡΙΤΙΑΣ 108» ΚΑΙ «ΤΙΜΑΙΟΣ 24».

ΙΔΕ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥΣ: ΕΛΛΗΝΑ ΔΙΟΔΩΡΟ, ΑΦΡΙΚΑΝΟ ΑΡΝΟΒΙΟ, ΚΑΙ ΡΩΜΑΙΟΥΣ ΠΛΙΝΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΚΕΛΛΟ, ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΟΝΟΜΑΖΑΝ ΤΟΥΣ ΑΤΛΑΝΤΕΙΟΥΣ ΤΩΝ ΚΑΝΑΡΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΩΣ «CANARIUS» ΗΤΟΙ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙ «ΚΥΝΑΡΙΟΥΣ» ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΥΠΕΡΗΛΙΟ – ΥΠΕΡΙΩΝΑ – ΣΕΙΡΙΟ Ή ΑΡΧΑΪΣΤΙ «ΚΥΝΑ» – «CANIS» – «ΣΚΥΛΟ», ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΦΕΡΟΥΝ ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΗΤΟΙ ΤΑ ΔΥΟ ΑΝΤΙΡΡΟΠΑ «ΕΨΙΛΟΝ» ΕΠΙ ΤΗΣ ΑΤΥΠΗΣ ΣΗΜΑΙΑΣ ΤΟΥΣ, Η ΟΠΟΙΑ ΧΡΩΜΑΤΙΚΩΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΑΖΕΙ ΜΕ ΤΗ ΣΗΜΑΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ GABON ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ. ΟΙ ΙΔΙΟΙ ΩΣ ΑΝΩ ΑΡΧΑΙΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΓΡΑΦΟΥΝ ΟΤΙ Η ΑΡΧΑΙΟΤΑΤΗ ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΩΝ ΑΤΛΑΝΤΩΝ Ή «ΚΑΝΑΡΙΩΝ» Ή «ΚΥΝΑΡΙΩΝ» Ή «ΒΕΡΒΕΡΙΝΩΝ» ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ, ΗΤΑΝ Η ΒΥΘΙΣΘΕΙΣΑ ΜΕΓΙΣΤΗ ΝΗΣΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ ΑΤΛΑΝΤΙΣ, ΚΕΙΜΕΝΗ ΔΥΤΙΚΩΣ ΤΩΝ ΗΡΑΚΛΕΙΩΝ ΣΤΗΛΩΝ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΩΣ ΤΩΝ ΟΡΕΩΝ ΑΤΛΑΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΑΤΛΑΣ (ΜΑΡΟΚΟΥ) ΕΙΣ ΤΟΝ ΟΜΩΝΥΜΟ ΑΤΛΑΝΤΙΚΟ ΩΚΕΑΝΟ.

ΠΗΓΗ

Οι Παλαιστίνιοι αποδοκιμάζουν τον Παπούλια

Για πρώτη φορά οι Παλαιστίνιοι αποδοκίμασαν Έλληνα ανώτατο αξιωματούχο. Μας ξεφτίλισε ο.. καπελωμένος με εβραϊκό σκουφάκι, Παπούλιας!

Συνέβη στην Ραμάλα, έδρα της Παλαιστινιακής Αρχής, όπου Παλαιστίνοι συγκεντρώθηκαν και.. αποδοκίμασαν τον «Πρόεδρο της Δημοκρατίας» Κάρολο Παπούλια!

Δείτε βίντεο στα αραβικά, εδώ.

Είναι ΠΡΩΤΟΦΑΝΕΣ το συγκεκριμένο γεγονός, αφού συνήθως οι Παλαιστίνοι υποδέχονταν με θέρμη τους Έλληνες ανώτατους αξιωματούχους!

Ο Παπούλιας με τον Αμπάς, με φόντο τον Αραφάτ!

Χάρη όμως στην ικανοποίηση όλων των σιωνιστικών αιτημάτων (απαγόρευση  απόπλου για τη Γάζα στολίσκου με ανθρωπιστική βοήθεια, γη και ύδωρ στο  Ισραήλ με τη μορφή «επενδύσεων», κλπ), τα εβραικά τσιράκια Τζέφρυ και  Παπούλιας κατάφεραν να μας κάνουν να αποκτήσουμε ΕΝΑΝ ΑΚΟΜΑ ΕΧΘΡΟ στον αραβικό κόσμο!!!

Κι επειδή μερικοί μπορεί να ξέχασαν (ακόμα και ο ίδιος ο Παπούλιας που  ήταν παρών τότε), ας θυμηθούμε την εποχή που ο Αντρέας Παπανδρέου προσκαλούσε τον Γιασέρ Αραφάτ στην Αθήνα. Ο τότε ηγέτης των Παλαιστινίων κατέθεσε στεφάνι στο Μνημίο του Αγνώστου Στρατιώτη, κάτι που οι Ισραηλινοί επίσημοι ΔΕΝ ΕΚΑΝΑΝ!

ΠΗΓΗ

Σχετικό: «Ευχαριστώ» του Ισραήλ προς την Ελλάδα για το μπλόκο στον Στόλο της Ελευθερίας

«Ευχαριστώ» του Ισραήλ προς την Ελλάδα για το μπλόκο στον Στόλο της Ελευθερίας

Ιερουσαλήμ, Ισραήλ
Ευχαριστίες προς την Αθήνα για την απαγόρευση προς τον διεθνή στολίσκο να σπάσει συμβολικά τον αποκλεισμό της Γάζας μετέφερε ο πρόεδρος του Ισραήλ Σιμόν Πέρες προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια, ο οποίος πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στη χώρα.«Σας ευχαριστώ που σταματήσατε το στολίσκο, σύμφωνα με τις συστάσεις του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Με τη δράση αυτή, συμβάλατε στο να ηρεμήσει η κατάσταση και, σε τελική ανάλυση, στο καλό της Γάζας» δήλωσε ο Πέρες. (…) ΠΗΓΗ

Σχόλιο ιστολογίου:

Ο πρόεδρος του Ισραήλ Σιμόν Πέρες ευχαριστεί τον ομόλογό του Κάρολο Παπούλια για την απαγόρευση ανθρωπιστικής βοήθειας προς την Γάζα! Δηλαδή οι Εβραίοι του Ισραήλ ευχαριστούν τους Εβραίους της Ελλάδας για την αποτροπή βοήθειας προς τους Παλαιστίνιους..

Έλληνες Παλαιστίνιους! Οι Παλαιστίνιοι είναι απόγονοι των Ελλήνων Φιλισταίων οι οποίοι μετοίκησαν από την Κρήτη στον χώρο της σημερινής Παλαιστίνης. Αυτό είναι γνωστό και διαδεδομένο. Επίσης το αποδέχεται η Ιστορική Κοινότητα δηλαδή είναι ιστορικό γεγονός. Πολεμούνται από τους Εβραίους από την πρώτη στιγμή που συνορέψανε. Αυτό φαίνεται και από την Βιβλική Ιστορία Δαυίδ και Γολιάθ (ο γνωστότερος τον Φιλισταίων). Δείτε τα εξής:

Ο Παλαιστίνιος ηγέτης Γιασέρ Αραφάτ δήλωσε στην Αθήνα, στις 15 Δεκεμβρίου 1981:

«Εμείς οι Παλαιστίνιοι καταγόμαστε από την Κρήτη. Φύγαμε από την Κρήτη και πήγαμε στην Παλαιστίνη. Ξαναγυρίσαμε στην Κρήτη και ξαναφύγαμε από την Κρήτη και ξαναπήγαμε και εγκατασταθήκαμε μονίμως στην Παλαιστίνη…» (Wikipedia)

Φιλισταίοι

Λαός που ανήκε στην ομάδα των λεγόμενων «Λαών της Θαλάσσης». Κατάγονταν από τους Καφθωρείμ (Γένεση 10:14). Κατά τον Αμώς (9:7), προήλθαν από το νησί Καφθόρ, που ταυτίζεται με την Κρήτη. (…) ΠΗΓΗ

Κρήτες

Είναι οι κάτοικοι της νήσου Κρήτης. (…) Στην Παλαιά Διαθήκη οι Κρήτες δεν αναφέρονται με το αυτό το όνομα, αλλά το όνομα Χερεθαίοι (Α’ Σαμουήλ 30:14, Ιεζεκιήλ 25:16). Πιστεύεται ότι ήταν Κρήτες που είχαν εγκατασταθεί στην Παλαιστίνη. Επίσης οι περισσότεροι ερμηνευτές πιστεύουν πως η Κρήτη στην Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται ως »Καφθόρ» (Γένεση 10:14, Δευτερονόμιο 2:23, Ιερεμίας 47:4). Λέγεται δε, ότι οι Φιλισταίοι προήλθαν από την περιοχή που βρισκόταν κάτω από Κρητική επιρροή (Ιερεμίας 47:4, Αμώς 9:7). ΠΗΓΗ

Άλλες πηγές:

Γραφή και πολιτισμός στους Φιλισταίους (Ελευθεροτυπία)

http://www.hellenicway.ca/octob02/philistin.htm

http://www.fourakis-kea.com/forum/viewtopic.php?f=16&t=702

Σχετικό: Οι Παλαιστίνιοι αποδοκιμάζουν τον Παπούλια

Επιστολή Υποστράτηγου Καταδρομών προς Υποστράτηγο ΕΛ.ΑΣ.

ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ Σταύρου Βιτάλη, Υποστράτηγου Καταδρομών Κ.Α.Ε.Α. Εκπροσώπου Πατριωτικού Μετώπου Αθήνα
ΠΡΟΣ Σπύρο Παπασπύρου, Υποστράτηγο ΕΛ.ΑΣ., Διοικητή ΜΑΤ Καισαριανή

Υποστράτηγε Σπύρο Παπασπύρου.
Δυο μέρες πριν την μαζική επίθεση των δυνάμεών σου σε Έλληνες πολίτες στο Σύνταγμα, σε επισκέφθηκα με αντιπροσωπεία του Πατριωτικού ετώπου στο γραφείο σου, στην έδρα των ΜΑΤ, στην Καισαριανή.Ενώπιον των αξιωματικών σου, κάναμε μια αντρίκια κουβέντα, για τις εξελίξεις στο Σύνταγμα και για τον ρόλο των προβοκατόρων. Σου ζήτησα να μου εξηγήσεις «γιατί οι δυνάμεις σου, δεν κρατούν τους προβοκάτορες μακριά από τον διαμαρτυρόμενο ειρηνικά λαό» και μου είπες πως «δεν είναι όλα στο χέρι το δικό σου» αλλά πως «έχεις ήδη με τους αξιωματικούς σου έναν σχεδιασμό, προστασίας των Ελλήνων πολιτών του Συντάγματος». Μιλήσαμε σαν άνδρες, για την Πατρίδα μας, για τις οικογένειές μας, για την ιστορία μας. Σου μίλησα για το ξεπούλημα που βίωσα από τα θλιβερά πολιτικά ανδρείκελα, τα οποία με έστειλαν εκεί που με έστειλαν το 1993, «δόξη και τιμή» και με πούλησαν όταν χάθηκε εκείνος ο αγώνας για την Ελευθερία και Αξιοπρέπεια ενός ολόκληρου, φιλικού στους Έλληνες Λαού. Σε παρακάλεσα να ρίξεις μια ματιά στην ιστορία τούτου δω του τόπου και να αντιληφθείς πως, όταν ολοκληρώσεις την «δουλειά» για τα πολιτικά σκουπίδια που μας κυβερνούν, θα σε πετάξουν όπως έγινε και με πολλούς άλλους αξιωματικούς στο παρελθόν, στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας. Δώσαμε τα χέρια και αγκαλιαστήκαμε, όπως πρέπει σε αδέλφια, Έλληνες πολίτες.
Σε δυο μόλις μέρες, διέταξες μαζική επίθεση στον Λαό του Συντάγματος. Με την κλασική επιχειρησιακή τεχνική του «σπιράλ», οι δυνάμεις σου, έφεραν τους προβοκάτορες από την περιφέρεια των συγκρούσεων, μέσα στην καρδιά της διαδήλωσης απέναντι από τη Βουλή, όπου και διέταξες μαζικό χτύπημα εναντίον δικαίων και αδίκων. Με πρώτο θύμα τον υπογράφοντα, ο οποίος δέχθηκε επίθεση με χημικά αλλά και με χρήση απρόκλητης βίας, μέσα στο εκλογικό κέντρο όπου γίνονταν το δημοψήφισμα της Συμμαχίας για την Ελλάδα και μάλιστα καθήμενος.

Υποστράτηγε Σπύρο Παπασπύρου.
Με την κίνησή σου αυτή, πέρα από την περιφρόνηση σου, στην αντρίκια συμφωνία δύο ανδρών που φορούν το Εθνόσημο, διέπραξες ένα τεράστιο ιστορικό λάθος: Μετέτρεψες τους ταγούς του Νόμου, την Ελληνική Αστυνομία, σε παραβάτες του κοινού ποινικού δικαίου. Έχυσες ελληνικό αίμα, αθώων πολιτών. Διέλυσες με μια σου διαταγή, την συμπαράσταση που ένοιωθε από τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού Λαού η ΕΛ.ΑΣ. και οι άνδρες της, στα φονικά χτυπήματα των τρομοκρατών και των εγκληματιών του κοινού ποινικού δικαίου. Έκοψες το νήμα σύνδεσης του Έλληνα πολίτη με την Αστυνομία, ως προστάτη της τάξης και της ασφάλειάς του. Παραβίασες τον όρκο σου στο Σύνταγμα και τους Νόμους και έθεσες τον εαυτό σου και τις δυνάμεις στου, στην υπηρεσία θλιβερών υποκειμένων, τα οποία ενεχυρίασαν την Λαϊκή Εντολή, σε κέντρα εξουσίας, πέραν των εθνικών συνόρων. Κονιορτοποίησες την υστεροφημία σου, μετά από 27 χρόνια υπηρεσίας στην ΕΛ.ΑΣ. και στα ΜΑΤ.

Υποστράτηγε Σπύρο Παπασπύρου.
Μετά από όλα όσα συνέβησαν στο Σύνταγμα, θεωρώ πως μπορώ να σου πω, ως παρασημοφορημένος στη γραμμή της μάχης αξιωματικός πως, δεν έχεις άλλη επιλογή, από το να υποβάλλεις σήμερα την παραίτησή σου. Με αυτήν σου την κίνηση, θα αποκαταστήσεις το όνομά σου στην ιστορία σου αλλά και στην ιστορία της Πατρίδας μας και του Σώματος το οποίο υπηρετείς. Θα δημιουργήσεις νέες διόδους επικοινωνίας του ελληνικού Λαού με την ΕΛ.ΑΣ. Θα βάλεις φρένο – τουλάχιστον προσωρινά – στην συγκρουσιακή πορεία που έχουμε βάλει ως Λαός, με τους άνδρες της Ελληνικής Αστυνομίας. Θα κλείσεις την πόρτα της κόλασης και θα ανοίξεις την πόρτα της Αδελφοσύνης, της Αλληλεγγύης και της Αλληλοκατανόησης, που τόσο έχουμε ανάγκη, ως Λαός και ως Γένος.
Σκέψου το Υποστράτηγε, Σπύρο Παπασπύρου.
Το μόνο που μπορούν να σου κάνουν, είναι να σε αποστρατεύσουν με τον βαθμό του Αντιστράτηγου, αλλά την ίδια ώρα να σε αποκαταστήσουν στη συνείδηση του ελληνικού Λαού και των ανδρών σου. Αρχηγό, δεν πρόκειται να σε κάνουν, γιατί δεν υπήρξες ποτέ κομματόσκυλο κανενός. Δηλαδή, αλλέως πως, να σου κάνουν αυτό που είπε ο Στρατηγός Καραϊσκάκης στους δολοφόνους του. Σήμερα είναι η ώρα της δικής σου ευθύνης και εσύ αποφασίζεις, αν θα πεις το δικό σου μεγάλο ΟΧΙ.
Σταύρος Βιτάλης
Υποστράτηγος Καταδρομών Κ.Α.Ε.Α.
Εκπρόσωπος Πατριωτικού Μετώπου
Αρέσει σε %d bloggers: